‘Het idee voor het LitLab ontstond doordat we zagen dat het literatuuronderwijs op de middelbare school op sommige plekken tekort schoot’, vertelt Dietz. ‘Het draait vooral om het leesplezier en het herkennen van jezelf in boeken. Dat is natuurlijk ontzettend belangrijk, maar het behandelen van teksten wordt daardoor ook wat platgeslagen. Zonde, want literatuur biedt juist de mogelijkheid om nieuwe dingen te ontdekken en anders na te denken over taal en cultuur.’

Om leerlingen kennis te laten maken met de verdiepende kant van literatuur, ontwikkelde LitLab een onderzoekende onderwijsmethode. Zelf omschrijft Dietz LitLab als een digitaal laboratorium voor literatuuronderzoek, waarin leerlingen door middel van digitale experimenten kunnen  proeven van academisch onderzoek naar de Nederlandse literatuur. Daarbij is er aandacht voor klassiekers, maar juist ook voor moderne romans en hedendaagse popmuziek. 

Leesclubs en staaltjes

Negen jaar na de oprichting is LitLab uitgegroeid tot een toonaangevend project binnen het Nederlandse literatuuronderwijs. In die tijd heeft het een breed portfolio aan lesmateriaal ontwikkeld waar scholen uit kunnen kiezen. ‘Naast de proeven, die leerlingen kennis laten maken met verschillende onderzoeksthema’s en -methoden, hebben we ook leesclubs’, legt Dietz uit. ‘Hierin gaan deelnemers met elkaar in gesprek over een boek en beantwoorden ze verdiepende analytische en lezersgerichte vragen om tot nieuwe perspectieven te komen.’

Ook biedt LitLab staaltjes aan: fragmenten uit uiteenlopende bronnen zoals sociale media, nieuwsartikelen, songteksten, gedichten en romans. Met behulp van gerichte vragen leren leerlingen deze teksten beter lezen, begrijpen en interpreteren. Dietz: ‘We sluiten hiermee aan op de vraag vanuit het onderwijsveld om een brug te slaan tussen begrijpend lezen en literatuur lezen.’

LitLab richtte zich oorspronkelijk specifiek op het schoolvak Nederlands, maar bouwt inmiddels ook uit naar andere talen. Er zijn leesclubs en staaltjes beschikbaar voor in de lessen Engels en Frans. Ook is er een samenwerking met uitgever Noordhoff voor opdrachten bij de Lijsters en Blackbirds, boeken die leerlingen lezen voor hun Nederlandse en Engelse literatuurlijsten.

Community

Een belangrijk onderdeel van het succes van LitLab is de nauwe samenwerking met docenten. ‘Het meeste materiaal ontwikkelen we samen met het werkveld en docenten die voor de klas staan,’ zegt Dietz. Het voortdurende gesprek met ervaringsdeskundigen is cruciaal. ‘Aanvankelijk hadden we soms te ambitieuze plannen voor lessen, maar dankzij de input van docenten hebben we geleerd die op te delen in kleinere, beter behapbare onderdelen.’

In de loop der jaren is zo een grote en betrokken community ontstaan van docenten die enthousiast gebruikmaken van het materiaal of meehelpen aan nieuwe ontwikkelingen. ‘Het is heel erg tof om samen te werken met leerkrachten die onze didactische visie delen en geloven in de kracht van onderzoekend leren.’

Humanities Venture Lab

In het afgelopen jaar hebben Dietz en haar collega’s geprofiteerd van de expertise van het Humanities Venture Lab, dat zich inzet voor ondernemerschap binnen de geesteswetenschappen. ‘Op een gegeven moment liep LitLab zo goed met zoveel opdrachten dat de focus te sterk kwam te liggen op het opleveren van producten. We gingen van klus naar klus en hadden behoefte aan wat sturing: hoe konden we professionaliseren en het project duurzamer voortzetten?’

‘Onze kracht is dat we het project vanuit onze eigen ambitie zijn begonnen. Tegelijkertijd zit daarin ook de kwetsbaarheid, omdat LitLab erg leunt op de inzet van een klein kernteam. Gelukkig zijn we hierin de balans aan het verbeteren en hebben we afgelopen jaar meer betaalde opdrachten kunnen creëren en de redactie kunnen uitbreiden.’ Heel blij is Dietz bijvoorbeeld met het toetreden van vakdidactici van de Interfacultaire Lerarenopleiding tot de redactie.

De komende jaren wil Dietz weer meer ruimte maken voor innovatie en onderzoek. ‘Mede dankzij de samenwerking met het Humanities Venture Lab kunnen we nu weer vooruitkijken, plannen maken en verder bouwen aan vernieuwende didactiek. Dat is ontzettend inspirerend.’