Noorman kwam op het idee voor het vak toen ze zich afvroeg wat voor onderwijs ze zelf had willen volgen tijdens haar studie. ‘Ik wilde de beroepspraktijk graag onderdeel maken van het academisch onderwijs. Studenten hebben vaak niet door dat het verschil tussen een paper en een publicatie niet eens zo groot is, en dat hun studie eigenlijk heel erg lijkt op mijn dagelijkse praktijk als onderzoeker. Toen dacht ik: hoe leuk zou het zijn om ze dat zelf te laten ervaren? Bovendien is het voor hun CV natuurlijk heel goed als ze een publicatie op hun naam hebben staan.’

De rol van vrouwen op de kunstmarkt van de zeventiende eeuw is zwaar onderbelicht, stelt Noorman, die onlangs een Vidi-subsidie kreeg toegekend voor haar onderzoek naar dit onderwerp. Met haar onderzoek en het boek wil ze het bestaande beeld van de kunstmarkt als mannenwereld ontkrachten. Want in de zeventiende-eeuwse kunstwereld speelden vrouwen wel degelijk een rol van betekenis: als schilders, handelaren, opdrachtgevers en verzamelaars. In het boek Gouden Vrouwen komen 34 van deze kunstvrouwen aan bod – iedere student schreef een hoofdstuk over één van hen.

De lat lag hoog

De vaart zat er meteen goed in bij het vak: tijdens de eerste bijeenkomst werden de onderwerpen verdeeld, zodat de studenten direct met hun eigen research en tekst aan de slag konden. Noorman maakte vanaf het begin duidelijk dat ze de studenten serieus nam en dat de lat hoog lag als ze het boek echt wilden publiceren. Na een paar weken kregen de meesten dan ook te horen dat de eerste versie van hun tekst nog ondermaats was, vertelt student Nina Reid. ‘Judith zei: een niveau van onder de 7.5 is niet goed genoeg voor publicatie. Dat was voor veel mensen wel even een schop onder de kont, denk ik.’

Interesse in schrijven was bij alle studenten wel aanwezig, maar ervaring met het schrijven van beknopte publieksteksten hadden ze lang niet allemaal. ‘Een van de dingen die ik tijdens dit vak geleerd heb, is korte teksten schrijven die aan strakke regels voldoen’, zegt student Britt van Lochem. ‘Voor mij was dat een uitdaging, want ik was vooral gewend langere teksten te schrijven, en essays waarbij je veel meer vrijheid hebt in vorm.’

Verhitte discussies

De studenten waren niet alleen auteur, maar ook redacteur: in groepjes beoordeelden ze elkaars teksten. Een groot deel van de tijd ging zitten in feedback geven, herschrijven, schaven en schrappen. ‘Dat was soms best confronterend’, vertelt Reid. ‘Dat je eigen teksten zo hard geredigeerd werden, en dat je ongezouten feedback moest geven aan je medestudenten. Maar het lukte steeds beter, vooral ook door de goede sfeer in de groep.’ Het hele proces van het maken van een boek kwam aan bod, van de inhoud tot de titel en vormgeving.

De studenten werden zich ook bewust van de maatschappelijke verantwoordelijkheden die erbij komen kijken als je een boek de wereld in stuurt. Soms leverde dat verhitte discussies op, vertelt Van Lochem. ‘Bijvoorbeeld over het gebruik van de controversiële term Gouden Eeuw, en of we kunstenaars of kunstenaressen wilden zeggen. Soms botsten de meningen behoorlijk, maar toch moesten we het allemaal eens zien te worden.’

Trots op het resultaat

Deze week verschijnt het boek bij uitgeverij WBOOKS. Noorman en haar studenten zijn trots op het resultaat: een rijk geïllustreerd boek met inhoudelijk doorwrochte teksten die tegelijkertijd heel toegankelijk zijn. Noorman: ‘De eer komt echt de studenten toe, zij hebben zich van begin tot eind enorm ingezet. Geweldig om te zien, dat enthousiasme was voor mij ontzettend motiverend.’

In juli 2019 won het vak ‘We schrijven een boek. Kunstvrouwen van de Gouden Eeuw’ de Onderwijsprijs van de Faculteit der Geesteswetenschappen. Zowel de jury als het publiek riep het vak uit tot meest vernieuwende van het jaar.

Gouden Vrouwen in het nieuws

• Studenten zetten Gouden Vrouwen in de spotlights (Het Parool, 13 december 2020)

• ‘Gouden vrouwen’: Deze 34 vrouwen speelden in de 17de eeuw een vooraanstaande rol in de kunst (Trouw, 7 december 2020)

• AM LIVE #3 - De nieuwe talkshow van het Amsterdam Museum (Salto1, 30 november 2020)

• UvA-studenten publiceren boek Gouden Vrouwen (Het Parool, 27 november 2020)

• 34 studenten schrijven kunstboek over powervrouwen in 17de eeuw (Folia, 24 november 2020)